Έχουμε μπει στη Σαρακοστή και κάποιοι ξεκινήσανε νηστεία για θρησκευτικούς καθαρά λόγους, ενώ κάποιοι άλλοι για να επωφεληθούν από την ευεργετική επίδραση της νηστείας στην υγεία τους. Όποιος και να είναι ο λόγος που κάποιος τρέφεται σύμφωνα με τους “κανόνες” της κάθε νηστείας, το σίγουρο είναι πως η διατροφή που ακολουθείται μπορεί να τονώσει την υγεία, να βοηθήσει στην απώλεια βάρους και συγχρόνως να μειώσει κάποιους επικίνδυνους δείκτες όπως σάκχαρο, χοληστερόλη κ.ά.
Αναλυτικότερα για τη νηστεία που διανύουμε, τη νηστεία της Σαρακοστής, ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μ. Σάββατο. Διαρκεί 48 μέρες, όπου η διατροφή αποτελείται από λαχανικά, φρούτα, λαδερά, όσπρια, αμυλούχα τρόφιμα και θαλασσινά, ενώ απαγορεύονται το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και το ψάρι. Το ψάρι, ωστόσο, επιτρέπεται να καταναλωθεί την ημέρα του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων. Εκείνοι που τηρούν ακόμη πιο πιστά τη νηστεία, δεν καταναλώνουν ελαιόλαδο μέσα στη βδομάδα, παρά μόνο το σαββατοκύριακο.
Ποια είναι τα θετικά της νηστείας; Βοηθάει στην αποτοξίνωση του οργανισμού, τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, συμβάλλει στην απώλεια βάρους, βελτιώνει τα επίπεδα ορισμένων δεικτών στο αίμα όπως της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και του σακχάρου, μειώνει την αρτηριακή πίεση, καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα, έχει αντιγηραντικές ιδιότητες, προσφέρει ευεξία και αυξάνει την ενεργητικότητα.
Ποια είναι τα αρνητικά της νηστείας; Επειδή απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών, προφανώς μειώνεται η πρόσληψη σιδήρου και ασβεστίου από τις τροφές. Συγχρόνως, μειώνεται και η πρόσληψη της βιταμίνης Β12 και του φολικού οξέος. Επιπλέον, μειώνεται η κατανάλωση πρωτεΐνης και η πρόσληψη των ω3 λιπαρών οξέων, καθώς υπάρχει απαγόρευση στην κατανάλωση του ψαριού. Εάν κάποιος καταναλώνει αρκετούς υδατάνθρακες (πχ ψωμί, κουλούρι, κριτσίνια, πατάτα, ρύζι, μακαρόνια), ενδέχεται να ανέβουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η υπερκατανάλωση νηστίσιμων εδεσμάτων μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και του ουρικού, αλλά και να αυξήσει το βάρος. Εάν, από την άλλη μεριά, κάποιος δεν καταναλώνει ελαιόλαδο και γενικά η πρόσληψη λίπους είναι χαμηλή, μπορεί να εμφανιστούν ορμονικές διαταραχές. Επίσης, μπορεί να υπάρξει αύξηση της αρτηριακής πίεσης για κάποιον που καταναλώνει πολλά αλμυρά νηστίσιμα τρόφιμα ή έντονη μείωση της πίεσης, καθώς διαταράσσεται το ισοζύγιο νερού από τη χορτοφαγική διατροφή. Ακόμη, η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένα άτομα έντονο φούσκωμα, διάρροια και πόνο στην κοιλιά.
Από τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως μπορεί η νηστεία να συμβάλλει σημαντικά στην υγεία μας, ωστόσο αν υπερκαταναλώνουμε ορισμένα τρόφιμα ή δεν προσπαθούμε να βάλουμε στη διατροφή τροφές που να καλύπτουν τις ελλείψεις συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, τότε επιβαρύνουμε την υγεία μας.
Όσον αφορά τις ελλείψεις που δημιουργούνται στα θρεπτικά συστατικά που αναφέραμε παραπάνω, ποιες τροφές θα πρέπει να καταναλώνουμε, ώστε να προσλαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά; Καλές πηγές ασβεστίου είναι το ταχίνι, το σουσάμι, οι ξηροί καρποί, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, το κρεμμύδι, οι μπάμιες, ο χαλβάς, το γάλα σόγιας, το πορτοκάλι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το μαύρο ψωμί, τα φασόλια και το σπανάκι. Για καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου, δεν καταναλώνουμε ταυτόχρονα αυτές τις τροφές με τροφές πλούσιες σε οξαλικά οξέα (πράσινα λαχανικά, τσάι, κακάο), φυτικές ίνες, φυτικά οξέα (ολικής αλέσεως, καφές, όσπρια, ξηροί καρποί), σίδηρο, καφεΐνη και ταννίνες (καφές, τσάι). Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, το σουσάμι, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα αποξηραμένα φρούτα, τα θαλασσινά, τα κρεμμύδια, το μαρούλι και η σόγια. Επίσης και εδώ, αποφεύγουμε την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο μαζί με ασβέστιο, φυτικές ίνες, φυτικά οξέα και ταννίνες, διότι δεν βοηθάμε στην καλή απορρόφηση του σιδήρου. Αντιθέτως, συνοδεύουμε τις τροφές αυτές με βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, πιπεριές, μπρόκολο, φράουλες, ακτινίδια) και β-καροτένιο (καρότο) για καλύτερη απορρόφηση. Τη βιταμίνη Β12 θα τη βρούμε στα θαλασσινά, στα μανιτάρια και σε εμπλουτισμένα τρόφιμα. Τα θαλασσινά, όπως και ο λιναρόσπορος, το λινέλαιο, οι ξηροί καρποί και η γλυστρίδα, μας προσφέρουν τα ω3 λιπαρά. Τέλος, για να παίρνουμε την πρωτεΐνη που χρειάζεται καθημερινά ο οργανισμός, μπορούμε να καταναλώνουμε θαλασσινά, να συνδυάζουμε όσπρια ή ξηρούς καρπούς με υδατάνθρακες (ψωμί, ρύζι, κριθαράκι, μακαρόνι) ή όσπρια με ξηρούς καρπούς, ώστε οι πρωτεΐνες που τελικά προσλαμβάνει ο οργανισμός να είναι υψηλής βιολογικής αξίας, όπως αυτές του κρέατος. Τέτοια παραδείγματα είναι το φακόρυζο, χούμους, σάντουιτς με φυστικοβούτυρο, φάβα με ψωμί κοκ.
Ποια άτομα είναι καλό να αποφεύγουν τη νηστεία; Όσα άτομα έχουν προβλήματα υγείας, αυξημένες θρεπτικές ανάγκες (παιδική ηλικία, εγκυμοσύνη, θηλασμός), σιδηροπενική αναιμία, οστεοπενία ή οστεοπόρωση και εκείνοι που εμφανίζουν σημαντικές γαστρεντερικές διαταραχές από την υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών.
Εάν, λοιπόν, αποφασίσετε να ξεκινήσετε νηστεία, να είστε σίγουροι ότι θα επωφεληθείτε από τη διατροφή που θα ακολουθήσετε αρκεί να μην υπερβάλλετε στις ποσότητες ορισμένων τροφίμων (πχ νηστίσιμων λιχουδιών) και να καταναλώνετε ποικιλία από όλα τα επιτρεπτά τρόφιμα.
